लाडकी बहन योजनेच्या- मध्य प्रदेशातील महिलांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करणाऱ्या ‘लाडकी बहन योजना’
(Ladki Behna Yojana) संदर्भात एक धक्कादायक बाब समोर आली आहे.
या योजनेच्या लाभार्थी महिलांच्या बँक खात्यांमधून कोट्यवधी रुपयांची फसवणूक झाल्याचे उघड झाले आहे.
सायबर गुन्हेगारांनी महिलांच्या अज्ञानाचा आणि योजनेच्या लोकप्रियतेचा फायदा घेत, त्यांना वेगवेगळ्या युक्त्यांनी फसवले आहे.
यामुळे आतापर्यंत कोट्यवधी रुपयांचे व्यवहार झाले असून, हजारो महिलांना याचा फटका बसला आहे.
या घटनेने प्रशासनात खळबळ उडाली असून, सायबर सुरक्षा यंत्रणा अलर्ट झाल्या आहेत.
काय आहे प्रकरण?
गेल्या काही दिवसांपासून ‘लाडकी बहन योजना‘ अंतर्गत महिलांना येणारे मासिक हप्ते,
बँक खात्यातील अपडेट्स आणि नवीन लाभांच्या नावाखाली फसवणुकीचे प्रकार वाढले होते.
सुरुवातीला काही किरकोळ तक्रारी आल्या, मात्र आता या फसवणुकीचे प्रमाण कोट्यवधी रुपयांच्या घरात गेल्याचे स्पष्ट झाले आहे.
सायबर गुन्हेगार वेगवेगळ्या पद्धतींचा वापर करून महिलांना लक्ष्य करत होते:
- बनावट संदेश आणि कॉल्स: महिलांना ‘लाडकी बहन योजनेचा पुढील हप्ता मिळणार नाही’, ‘तुमच्या खात्यात समस्या आहे’, ‘ॲप्लिकेशन अपडेट करा’, किंवा ‘तुम्हाला अतिरिक्त बोनस मिळणार आहे’ असे बनावट संदेश (SMS) पाठवले जात होते. अनेकदा हे संदेश सरकारी विभागातून आल्यासारखे भासवत होते.
- फेक लिंक आणि वेबसाईट: या संदेशांमध्ये बनावट वेबसाईटच्या लिंक्स (links) दिल्या जात होत्या, ज्या अधिकृत योजनेच्या वेबसाईटसारख्या दिसत होत्या. या लिंक्सवर क्लिक केल्यास महिलांना आपली बँक खात्याची माहिती, आधार क्रमांक, OTP (वन टाईम पासवर्ड) किंवा UPI पिन टाकण्यास सांगितले जात होते.
- अधिकारी बनून फसवणूक: काही गुन्हेगार स्वतःला सरकारी अधिकारी किंवा बँक कर्मचारी असल्याचे भासवून फोन करत होते आणि KYC (Know Your Customer) अपडेट करण्याच्या बहाण्याने महिलांकडून त्यांची गोपनीय माहिती मिळवत होते.
लाडकी बहन योजनेच्या करोडोंचे व्यवहार उघडकीस
या फसवणुकीचा आकडा मोठा आहे. अनेक महिलांनी त्यांच्या खात्यातून लहान-मोठ्या रकमा (काही हजार ते लाखो रुपये) काढून घेतल्याची तक्रार केली आहे.
सायबर पोलिसांच्या प्राथमिक अंदाजानुसार, या फसवणुकीतून आतापर्यंत ५ ते १० कोटींहून अधिक रुपयांचे व्यवहार झाले असण्याची शक्यता आहे.
या प्रकरणात हजारो महिला बळी पडल्या असून, अनेक जणींना तर आपल्यासोबत फसवणूक झाल्याचे कळलेच नाही,
जोपर्यंत त्यांना बँकेतून व्यवहार झाल्याचे मेसेज आले नाहीत.
या फसवणुकीचे जाळे कसे पसरले, याचा तपास सध्या सुरू आहे. काही बँकांनी त्यांच्या ग्राहकांच्या खात्यांमधील संशयास्पद व्यवहारांची माहिती पोलिसांना दिली,
त्यानंतर हे मोठे रॅकेट उघडकीस आले.
महिलांना लक्ष्य का केले गेले?
सायबर गुन्हेगारांनी ‘लाडकी बहन योजना’ च्या लाभार्थी महिलांना लक्ष्य करण्यामागे काही विशिष्ट कारणे आहेत:
- डिजिटल साक्षरतेचा अभाव: अनेक महिला, विशेषतः ग्रामीण भागातील, स्मार्टफोन आणि इंटरनेटचा वापर नव्याने करत आहेत. त्यांना सायबर फसवणुकीच्या युक्त्यांबद्दल फारशी माहिती नसते.
- आर्थिक गरजा आणि आमिष: आर्थिक लाभाची आशा असल्याने, महिला अशा संदेशांना आणि कॉल्सना सहज बळी पडतात, कारण त्यांना वाटते की यामुळे त्यांचा हप्ता लवकर मिळेल किंवा वाढीव रक्कम मिळेल.
- विश्वास: अनेकदा महिला सरकारी योजनांशी संबंधित कॉल्स किंवा संदेशांवर त्वरित विश्वास ठेवतात, ज्यामुळे गुन्हेगारांना फायदा होतो.
फसवणूक कशी होते? (सायबर गुन्हेगारांच्या युक्त्या)
- फिशिंग (Phishing) / स्मिशिंग (Smishing): ‘तुमच्या लाडकी बहन खात्याची पडताळणी करा’, ‘तुम्ही पात्र नाही’, ‘तुमचा हप्ता थांबला आहे’ असे बनावट मेसेज पाठवले जातात. मेसेजमध्ये एक लिंक असते, त्यावर क्लिक केल्यावर एक बनावट वेबसाईट उघडते, जी अधिकृत दिसते.
- OTP/पिन मागणे: या वेबसाईटवर किंवा कॉलवर बँक खाते क्रमांक, आधार क्रमांक, OTP आणि UPI पिन यांसारखी गोपनीय माहिती मागितली जाते. एकदा ही माहिती दिल्यावर, गुन्हेगार तुमच्या खात्यातून पैसे काढून घेतात.
- रिमोट ॲक्सेस ॲप्स: काही वेळा ‘टीमव्ह्यूअर’ (TeamViewer) किंवा ‘एनीडेस्क’ (AnyDesk) सारखी रिमोट ॲक्सेस ॲप्स डाउनलोड करण्यास सांगितले जाते, ज्यामुळे गुन्हेगार तुमच्या फोनचा ताबा घेऊन बँकेचे व्यवहार करू शकतात.
सायबर पोलिसांनी काय पावले उचलली?
लाडकी बहन योजनेच्या– या फसवणुकीची माहिती मिळताच सायबर पोलिसांनी तातडीने कारवाई सुरू केली आहे.
- अनेक ठिकाणी छापे टाकून काही संशयितांना ताब्यात घेण्यात आले आहे.
- या रॅकेटमागे मोठी टोळी असण्याची शक्यता असून, पोलीस अधिक तपास करत आहेत.
- लोकांना अशा फसवणुकीपासून सावध करण्यासाठी जनजागृती मोहीम सुरू करण्यात आली आहे.
- बँकांनाही संशयास्पद व्यवहारांवर लक्ष ठेवण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत.
लाभार्थींनी काय काळजी घ्यावी? (महत्त्वाचे सुरक्षा उपाय)
‘लाडकी बहन योजना’ च्या सर्व लाभार्थी महिलांनी आणि त्यांच्या कुटुंबियांनी अत्यंत सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे:
- OTP, पिन शेअर करू नका: बँक किंवा कोणतेही सरकारी कार्यालय तुम्हाला फोन किंवा मेसेजवर कधीही तुमचा OTP, ATM पिन, CVV किंवा इंटरनेट बँकिंगचा पासवर्ड विचारत नाही. अशी माहिती कोणासोबतही शेअर करू नका.
- अज्ञात लिंकवर क्लिक करू नका: अनोळखी नंबरवरून आलेल्या संदेशातील कोणत्याही लिंकवर क्लिक करू नका.
- अधिकृत वेबसाईटच वापरा: ‘लाडकी बहन योजने’ संबंधित कोणतीही माहिती तपासण्यासाठी किंवा अपडेट करण्यासाठी नेहमी अधिकृत सरकारी वेबसाईट (उदा.
cmladlibahna.mp.gov.in) चाच वापर करा. वेबसाईटच्या नावाचे स्पेलिंग व्यवस्थित तपासा. - बँक कर्मचारी कधीही गोपनीय माहिती विचारत नाहीत: जर कोणी बँक कर्मचारी किंवा सरकारी अधिकारी म्हणून फोन करून तुमच्याकडून कोणतीही गोपनीय माहिती विचारत असेल, तर तो फसवणूक करणारा असू शकतो.
- संशयास्पद कॉल/संदेश लगेच पोलिसांना कळवा: जर तुम्हाला असा कोणताही संशयास्पद फोन किंवा संदेश आला, तर त्वरित त्याची माहिती स्थानिक पोलीस स्टेशनमध्ये किंवा सायबर सेलच्या हेल्पलाइन नंबर 1930 वर द्या.
- बँक स्टेटमेंट तपासा: आपल्या खात्यातून नियमितपणे पैसे येत आहेत की नाही, हे तपासण्यासाठी बँक स्टेटमेंट वेळोवेळी तपासा.
योजनेवर परिणाम
अशा फसवणुकीच्या घटनांमुळे योजनेवर लोकांचा विश्वास कमी होऊ शकतो. मात्र, सरकारने स्पष्ट केले आहे की,
अशा प्रकारच्या फसवणुकीमुळे योजनेचा मूळ उद्देश बदलणार नाही आणि पात्र महिलांना नियमितपणे लाभ मिळत राहील.
सरकार योजनेला अधिक सुरक्षित बनवण्यासाठी पावले उचलत आहे.
माझी लाडकी बहिन योजना महाराष्ट्रातील महिलांचे जीवन कसे बदलत आहे
निष्कर्ष
‘लाडकी बहन योजने’च्या लाभार्थी महिलांची कोट्यवधी रुपयांची फसवणूक हे एक गंभीर प्रकरण आहे.
यातून सायबर गुन्हेगारांचे जाळे किती सक्रिय आहे, हे दिसून येते. सर्व नागरिकांनी, विशेषतः योजनेच्या लाभार्थ्यांनी, अत्यंत सावधगिरी बाळगावी.
कोणत्याही आमिषाला बळी न पडता, केवळ अधिकृत माध्यमांवर विश्वास ठेवावा आणि आपल्या गोपनीय माहितीचे संरक्षण करावे,
हेच या फसवणुकीपासून वाचण्याचा एकमेव मार्ग आहे.